YARGI REFORMU ÇALIŞMALARI
Türkiye'nin Avrupa Birliğine katılımı için, Avrupa Birliği (AB) müktesebatına uyum koşulu bulunmaktadır. AB müktesebatı 35 başlık altında toplanmıştır. 2005 yılı Ekim ayında, 35 başlık altında toplanan müktesebat konularına uyum görüşmelerinin başlatılmasına karar verilmişti.
Belirlenen 35 başlıktan 23 nücüsü, "yargı ve temel haklar" başlığını taşımaktadır.
Bu çerçevede, 23. başlıkla ilgili yargı reformu stratejisini hazırlayacak bir Komisyon oluşturulmuştu. Bu Komisyon tarafından hazırlanan rapor, Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilerek Eylül ayı başında kamuoyuna açıklandı.
Bakanlar Kurulu tarafından son şekli verilen ve taahhüt olarak Avrupa Birliğine sunulacak raporda, uyum sürecinde, yargı reformu konusunda yapılacaklar on başlık halinde sıralanmıştır.
Stratejik amaç olarak tanımlanan bu başlıklar şunlardır:
. Yargı bağımsızlığının güçlendirilmesi
. Yargının tarafsızlığının geliştirilmesi
. Yargının verimliliğin ve etkinliğinin artırılması
. Yargıda mesleki yetkinliğin artırılması
. Yargı örgütü yönetim sisteminin geliştirilmesi
. Yargıya güvenin artırılması
. Adalete erişimin kolaylaştırılması
. Uyuşmazlıkları önleyici nitelikteki tedbirlerin etkin hale
Getirilmesi ve alternatif çözüm yolları geliştirilmesi
. Ceza infaz sisteminin geliştirilmesi
. Ülkemizin ihtiyaçları ve Avrupa Birliği müktesebatına uyum
Sürecinin gerektirdiği mevzuat çalışmalarına devam edilmesi,
Yukarıda belirlenen amaçların gereksinim duyulan reform çalışmaları bakımından doğru şekilde saptandığı görüşündeyiz. Yukarıda sıralanan başlıklarda belirlenen amaçlara ulaşmak için her başlık altında neler yapılacağı ayrıca belirtilmiştir. Önemli olan da zaten bu tür somut düzenlemelerdir.
Yapılması öngörülen düzenlemelerden önemli bulduklarımızın bir kısmının konu başlıkları şöyledir:
. Anayasa Mahkemesinin görev tanımının yeniden belirlenmesi,
. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun (HSYK) yeniden düzenlenmesi,
. Askeri mahkemelerin yeniden düzenlenmesi,
. Yargı mensupları için etik ilkelerin yeniden belirlenmesi,
. Yüksek mahkeme kararlarına erişimin kolaylaştırılması,
. İstinaf mahkemelerinin faaliyete geçirilmesi,
. Tebligat Kanununda değişiklik yapılması,
. Hukuk Muhakemeleri Kanunun hazırlanması,
. İcra iflas sisteminin etkinliğinin artırılması,
. Bilirkişilik kurumunun gözden geçirilmesi,
Yapılacak düzenleme ve çalışmalar için ayrıca bir "Yargı reformu Eylem Planı" kabul edilerek yapılacaklar için bir takvim düzenlenmiştir. Bu takvimde kısa, orta ve uzun vadeler belirlenmiştir. Raporda, önümüzdeki 2 yıl içinde yapılacaklar kısa dönem, 4 yıl içinde yapılacaklar orta dönem, 4 yıldan fazla sürede yapılacaklar ise uzun vade de gerçekleştirilecek hedefler olarak saptanmıştır.
Yukarıda başlıklar halinde sayılan düzenlemelerin son ikisinin orta vadede, diğerlerinin ise kısa vadede gerçekleştirileceği öngörülmektedir.
Türkiye'de; yargı sisteminin hızlı ve verimli bir şekilde çalışmadığı, yargılamaların çok uzun sürdüğü, mahkemelerce verilen kararların adil olmadığı yönünde yaygın bir kanaat bulunmaktadır. Bu bakımdan yargı alanında bir reforma ihtiyaç duyulduğu (Avrupa Birliğine katılalım, katılmayalım) toplumsal bir gerçekliktir. Ülkemizde insanlar, hem hak aramada büyük sıkıntılar çekiyorlar, hem haklarına ulaşmakta çok geç kalıyorlar. Bunun sonucu olarak, devletin birincil görevleri arasında bulunan adaleti sağlama işlevi sağlıklı şekilde yerine getirilmemekte, dolayısıyla insanların devlete olan güven duyguları zayıflamaktadır. Dolayısıyla bu konudaki eksiklik ve yanlışların biran önce düzeltilmesi ve giderilmesi gerekmektedir.
Buna karşın, reform çalışmalarında, yapılacak iyileştirilmelerdeki önceliğin HSYK ve Anayasa Mahkemesi ile ilgili düzenlemelere verilmesi, hukuk kamuoyunda tartışma yaratan öneriler geliştirilmesi, yargının siyasallaşması olasılığını gündeme getirmektedir.
Oysa toplumun ihtiyacı, yargıyı siyasallaştırmak değil, davaların hakkaniyetle ve süratle çözümünü sağlayacak düzenlemelerin bir an önce yapılmasını sağlamak, bağımsız ve tarafsız, adil bir yargılama sistemi kurmaktır.
Avukat Başar YALTI Sektör Dergisi : Onduline Dünyası